شهر سوخته از جاهاي ديدني زابل به شمار ميرود و در استان سيستان و بلوچستان در منتهي اليه شرقي كشور قرار دارد. اين منطقه باستاني در گذشته شاهراه ارتباطي شبه قاره هند و آسياي مركزي با تمدنهاي حاشيه خليج فارس بوده است. در حقيقت شهر سوخته بخش وسيعي از تمدن كهن ايران و ريشههاي فرهنگي شرق فلات ايران را در بر ميگيرد و مركز شهرنشيني در عهد باستان به شمار ميرود.
شهر سوخته يكي از بزرگترين شهرهاي ايران باستان و از مهمترين تمدنهاي شرق فلات ايران نيز بوده است و اطلاعات جامعي در خصوص فرهنگ، اقتصاد و اجتماع ايران باستان در دشت سيستان ارائه ميدهد. در بررسيهاي باستان شناسي در شهر سوخته و مطالعات گسترده تاريخ شناسان در اين خطه، سير تحول چشمگيري در زمينههاي بازرگاني داخلي، تجارت خارجي، شهر نشيني و معماري، پزشكي، هنر، كشاورزي، جانور شناسي، زمين شناسي و همه علوم وابسته به اين موارد، در اين منطقه به چشم ميخورد.
از شهر سوخته با نامهاي ديگري از قبيل «شهر هنر»، به دليل كشف آثار برجسته هنري و صنايع دستي و «شهر علم»، به سبب كشف يافتههاي برجسته علمي به خصوص در زمينه علم پزشكي نيز ياد ميشود. اما يكي از جالب توجهترين نكات درباره شهر سوخته، عدم وجود برج و باروهاي جنگي در اين شهر برخلاف شهرهاي اطراف آن است. شهر سوخته دروازه هم نداشته است كه نشان از تعامل ساكنان آن با شهرهاي اطراف ميدهد. عدم وجود سلاحهاي جنگي در ميان وسايل كشف شده از اين منطقه نيز، بر اين مطلب صحه ميگذارد و به همين دليل به شهر سوخته لقب «شهر صلح» را نيز دادهاند.
اشياي ارزشمند كشف شده در شهر سوخته، از تنوع هنرهاي گوناگون مانند سفالگري، خراطي، جواهر سازي و بافندگي در شهر سوخته خبر ميدهند. از سال ۱۹۶۷ ميلادي، يعني در حدود ۵۳ سال پيش، باستان شناسان انگليسي و ايتاليايي كار حفاري و كاوش در محدوده شهر سوخته را آغاز كردند. بعد از انقلاب پس از وقفهاي طولاني، از سال ۱۳۷۴ كاوشهاي باستان شناسي زير نظر اساتيد ايراني و با سرپرستي دكتر سيد منصور سيد سجادي ادامه پيدا كرد. در حال حاضر نيز شهر سوخته منبع مطالعاتي برجستهاي در ميان پژوهشگران محسوب ميشود و ظرفيتهاي گسترده پژوهشي آن پايان ناپذير است.
