لباس پوشيدن مردم در بيشتر كشورهاي دنيا شباهت زيادي به هم پيدا كرده. اما سال‌ها پيش هر كشور و منطقه‌اي لباس سنتي ويژه خودش را داشت. مي‌خواهيم از زيباترين لباس هاي سنتي ايراني براي‌تان بگوييم و ببنيم در شهرهاي مختلف مردم چه لباسي به تن مي‌كردند.
هنوز در روستاها مردم لباس محلي بر تن مي‌كنند
سبك لباس پوشيدن آدم‌ها چيزي فراتر از مد و استايل به‌شمار مي‌رود. ويژگي‌هاي فرهنگي، آب‌وهوايي، تاريخي و هنري در شكل گرفتن سبك لباس سنتي شهرهاي مختلف تاثير داشته. اين روزها براي ديدن لباس سنتي ايراني بايد به روستاها يا شهرهاي كوچك سر بزنيم. مي‌توانيم در عكاسي لباس هاي سنتي را بپوشيم و با آنها عكس بگيريم.
گاهي هنرمندان با پوشيدن لباس محلي ما را غافلگير مي‌كنند، مثل جشنواره حافظ سال ۱۳۹۸ كه در آن بعضي از بازيگران با لباس سنتي بلوچي و كردي به مراسم آمدند. بعضي از طراحان پوشاك هم در طراحي مانتو و لباس‌هاي ديگر از المان‌هاي لباس محلي بهره مي‌برند.
آشنايي بيشتر با لباس مناطق مختلف و ديدن عكس‌هاي آنها خالي از لطف نيست. در اين مطلب از علي بابا به منطقه‌هاي مختلف سرك مي‌كشيم تا ببينيم مردم در گذشته چه مدل لباسي به‌تن مي‌كردند و اين لباس‌ها چه تركيب رنگ و نوع دوختي داشتند. از بين شهرهاي مختلف، چند منطقه را انتخاب كرده‌ايم، بنابراين، اگر شهرتان در اين فهرست نبود، شما از لباس محلي‌تان براي ما بنويسند.
لباس سنتي بلوچي
گاهي لباس خيلي فراتر از پارچه‌اي براي پوشيدن است، و اين نكته درمورد لباس سنتي سيستان و بلوچستان كاملا صدق ميكند. خيلي‌ها باور دارند لباس بلوچي گران ترين لباس سنتي ايراني است. در چند سال گذشته سوزن‌دوزي‌هاي بلوچي طرفدار بيشتري پيدا كرده‌اند و لوازم جانبي بلوچي را در فروشگاه‌هاي زيادي پيدا مي‌كنيد.
لباس مردم سيستان و بلوچستان، به‌ويژه لباس زنان، از طرح‌هاي اصيل ايراني الهام گرفته و محدود به يك رنگ خاص نيست. بعضي از محققان سوزن‌دوزي سيستان و بلوچستان را شبيه نقش سنگ‌نگاره‌هاي تاريخي مي‌دانند. البته لباس محلي طايفه‌ها و شهرهاي مختلف اين استان كمي با هم فرق دارند، اما كليت لباس آنها يكي‌ست.
لباس بلوچي مردانه اغلب سفيد است و شامل شلواري‌ست گشاد در كنار پيراهني بلند، عرقچين و دستاري كه دور سر مي‌پيچند. لنگي هم به نام پتو دور خودشان مي‌پيچند. لباس بلوچي زنانه برش‌هاي مشابهي دارد، با اين تفاوت مهم كه به رنگ‌هاي شاد و متنوع دوخته مي‌شود و سوزن‌دوزي هنرمندانه‌اي دارد.
البته ارزشمندي و قيمت بالاي لباس بلوچي فقط به‌خاطر سوزن‌دوزي نيست؛ الياف ابريشمي كه در بافت لباس به‌كار مي‌رود، ارزشش را چند برابر كرده. آنها چادري به‌نام دولاق دارند، روبنده، كلاه، دستمال يا چارقد هم براي پوشاندن سر به‌كار مي‌برند. قبا، جليقه، دامن گشادي به اسم تمبو و پيراهني بلند كه از دو طرف چاك دارد، كامل‌كننده لباس آنهاست. بخش ديگر لباس بلوچي، سوزن‌دوزي‌‌اي است كه از پا تا زير زانو را مي‌پوشاند و اسمش چاقچور است. سرپوش زنان جوان به رنگ‌هاي شاد است و زنان مسن‌تر رنگ تيره را براي سرپوش ترجيچ مي‌دهند.
بيشتر بخوانيد:
شهر سوخته سيستان؛ ميراث تمدن باستاني شرق
لباس سنتي كردي
پوشش كردها يكي از قديمي‌ترين و قشنگ‌ترين لباس هاي سنتي ايراني است. لباس كردي در شهرهاي مختلف تفاوت‌هاي جزيي دارد، ولي ساختار اصلي آن شبيه هم است. پژوهشگران موارد مشابهي بين لباس سربازان و سرداران مادر در نقش‌برجسته‌هاي دوره هخامنشي و لباس كردي پيدا كرده‌اند كه قدمت اين لباس سنتي را نشان مي‌دهد.
براي پوشاك كردي مردانه چوخه، شلوار، دستار، شال كمر، فرنجي و كلاه مي‌دوزند. لباس زنانه كردي تيره نيست و رنگ‌هاي خيلي شادي دارد، درست شبيه به طبيعت آن منطقه. آنها حتا در مراسم عزاداري لباس مشكي به‌تن نمي‌كنند. اين لباس‌ها از جنس تور، حرير، ساتن و مخمل دوخته مي‌شوند. پارچه‌ها با انواع سنگ‌دوزي، سرمه‌دوزي، پولك‌دوزي، منجوق‌دوزي و مليله‌دوزي تزيين مي‌شوند.
آنها روي پيراهن نيم‌تنه مي‌پوشند و دور كمرشان شال مي‌بندند. قد پيراهن كه به آن كراس مي‌گويند و از پارچه گران‌قيمت انتخاب مي‌شود، بلند است و گشاد دوخته مي‌شود. روسري يا دستار معمولا مليله‌دوزي شده، اما ممكن است به‌جاي آن كلاو يا كلاه سر كنند. آن را با گلابتون يا پولك طلايي تزينن مي‌كنند. يك ريسه نيم پهلوي يا قطاره از كلاو آويزان مي‌شود و با هم روي سر محكم مي‌شود. شلوار يا درپه روي ساق‌ها آزاد و روي مچ پا تنگ مي‌شود.
بيشتر بخوانيد:
جاذبه هاي طبيعي كردستان: كوهستان زاگرس شما را فرامي‌خواند
لباس سنتي گيلكي
لباس زنان گيلان يكي از شادترين لباس هاي سنتي ايراني به‌حساب مي‌آيد و مثل طبيعت اين منطقه خوش آب‌ورنگ به‌نظر مي‌رسد. لباس محلي منطقه‌هاي مختلف گيلان تفاوت‌هاي جزيي دارد، مثل لباس قاسم‌آبادي، تالشي و رسوخي.
اما دامن‌هاي پرچين و جليقه‌هايي كه با پولك‌دوزي تزيين شده‌اند، در همه آنها مشترك است. اين دامن‌ها مشخصه لباس محلي گيلكي هستند و با ظريف‌كاري، سوزن‌دوزي و منجوق‌دوزي تزيين مي‌شوند.
بالاپوش يا پيراهن در دو طرف چاك دارد و با يراق‌دوزي و چرخ‌دوزي روي آن كار مي‌شود. نمونه‌هاي ابريشمي پيراهن را براي عروسي بر تن مي‌كنند. جليقه يكي ديگر از لباس‌هاي زنان گيلك است كه گاهي جلو باز است، يا ممكن است سه دكمه باشد. به دامن‌هاي كوتاه گرد تومان و به دامن‌هاي بلند دراز تومان مي‌گويند.
رنگ‌هاي شاد لباس سنتي گيلان گذشته از زيبايي، نقش اجتماعي زنان را هم نشان مي‌داده، مثل شليته سفيد كه دختران دم بخت مي‌پوشيدند. چادر شب يا چادر شو هم هنگام كار براي آنها مفيد واقع مي‌شد.
لباس سنتي ابيانه
در مكان زيبايي مثل ابيانه توقع داريد پوشاك شاد و رنگارنگي ببينيد. نااميد هم نخواهيد شد، چراكه لباس مردم پر از رنگ و طرح است. درواقع لباس سنتي ابيانه به‌خاطر ويژگي‌هاي منحصربه‌فردي كه دارد، ثبت ملي شده و بين زيباترين لباس هاي سنتي ايراني قرار گرفته.
زنان اين روستاي تماشايي، هيچ‌وقت رنگ مشكي نمي‌پوشند و چارقدهاي گل‌دار را از خودشان دور نمي‌كنند. چارقدهاي زمينه سفيدي كه با گل‌هاي خوش‌رنگ پوشيده شده‌اند، لباس سنتي ابيانه را از شهرهاي ديگر متمايز ميكند. آنها روي چارقد سربند گره مي‌زنند و زير آن عرقچين قرمز مي‌پوشند. در مراسم عروسي عرقچين را با نقره تزيين مي‌كنند تا باشكوه‌تر به‌نظر برسد.
پيراهني كه زنان ابيانه مي‌پوشند، راسته و گشاد است. قد آن تا بالاي زانو دوخته مي‌شود و پايين آن با سوزن‌دوزي تزيين مي‌شود. روي پيراهن يل به‌تن مي‌كنند كه همان كت است و بيشتر از پارچه ترمه انتخاب مي‌شود. شليته پرچين نواردوزي شده و جوراب دست‌بافت پنبه‌اي لباس آنها را كامل ميكند. چادرشب هم دست‌بافت خود زنان است. چادر شب دختران جوان به رنگ زرد است، ولي مسن‌ترها قرمزش را سر مي‌كنند.
مردان ابيانه شلوار سياه و سفيد گشاد مي‌پوشند، جليقه دارند و كلاه پشمي سر مي‌كنند. مردان گيوه دست‌بافت خودشان را به پا مي‌كنند. شال كمر آنها را زنان مي‌بافند.
بيشتر بخوانيد:
زيباترين روستاهاي ايران؛ سفر به طبيعتي بكر و دل‌انگيز
لباس سنتي آذربايجان شرقي
لباس محلي آذربايجان شرقي مثل هر منطقه‌اي از فرهنگ و تاريخ آن الهام گرفته است. در گذشته سه سبك لباس محلي شهري، روستايي و عشايري مي‌پوشيدند، اما اكنون در شهرها لباس محلي نمي‌بينيد. لباس محلي آذري براي زنان و مردان سه بخش سرپوش، تن‌پوش و پاپوش را دارد.
در پوشاك زنان آذري سرپوش، چارقد، پيشاني‌بند، پيراهن و روپوش ديده مي‌شود. لباس‌ها زمينه روشن دارند و در آنها طرح گل ديده مي‌شود. لباس زنان در دوره زنديه بيشتر از زمان‌هاي ديگر تزيين داشته و از پارچه زربافت در تهيه آنها استفاده مي‌شده.
زنان پيراهن بلند با يقه گرد مي‌پوشند كه چين‌دار است. چارقد يا روسري به رنگ شاد است و اندازه بزرگي دارد. به پيراهن يقه گرد كوينك، به دامن بلند،تومان و به كتي كه با مخمل يا ترمه دوخته مي‌شود، يل مي‌گويند. جليقه و شليته هم جزو بخش زنانه لباس محلي آذري به‌حساب مي‌آيد.
به لباس محلي مردان دوزملي آرغاليخ مي‌گفته‌اند. لباس مردانه شامل شلواري‌ست كه از بالا گشاد و در ساق پا تنگ مي‌شود. نيم‌تنه آنها از كمر به پايين شبيه دامن مي‌شود. اما آن‌چه تنوع زيادي دارد، كلاه مردان است كه مدل و سبك متفاوتي دارد.
لباس سنتي بختياري
لباس سنتي بختياري‌ها شاد و رنگي‌ست و از طبيعت الهام گرفته. اين پوشاك به‌خاطر طراحي و تنوع رنگ‌هاي شاد بين زيباترين لباس هاي سنتي ايراني قرار مي‌‌گيرد. براي دوخت لباس زنانه بين چهار تا ۱۰ متر پارچه مصرف مي‌شود و همين مصرف بالاي پارچه به قيمت آن اضافه كرده است.
زنان بختياري جومه يا پيراهني تا سر زانو تن مي‌كنند كه گاهي دو طرفش چاك دارد. دامن پيراهن چين‌دار نيست. زير آن شلوار قري مي‌پوشند كه درواقع پاچه ندارد و چين‌دار دوخته مي‌شود. جنس شلوار عموما مخمل است. از پارچه مخمل استفاده ديگري هم مي‌كنند و جليقه روي پيراهن را مخملي مي‌دوزند.
سرپوش زنان بختياري شامل لچك و مِينا است. لچك همان كلاه است كه با سكه‌هاي قديمي، پولك، سنگ يا مرواريد تزيين مي‌شود. روي آن مينا سر مي‌كنند كه مستطيل شكل و از جنس حرير است. مينا را با سنجاق روي سرشان محكم مي‌كنند. اگر براي دوخت لچك از طلا استفاده شود، قيمت آن خيلي بالا مي‌رود. لچك طلايي را بيشتر براي عروس درست مي‌كنند.
لباس مردان بختياري چوقا است كه روي آن خط‌هاي سياه و سفيد موازي مي‌بييند. جنسش از پشم گوسفنداست. پژوهشگران حدس مي‌زنند طرح آن از معبد چغازنبيل الهام گرفته شده باشد، اگرچه دسته‌اي ديگر آن را برگرفته از طرح مقبره كوروش هخامنشي مي‌دانند. حدس ديگر اين است كه رنگ سياه و سفيد بالاپوش مردانه نماد خير و شر است.
لباس سنتي هرمزگان
لباس محلي مردم هرمزگان جذابيت خودش را دارد. كارشناسان سبك تزيين لباس را بي‌شباهت به هند و امارات نمي‌دانند. جنس لباس از پارچه‌هاي نازك و خنك است تا گرماي هوا قابل‌تحمل‌تر شود. رنگ لباس‌هاي زنانه هرمزگان شاد و روشن است. لباس محلي شهرهاي مختلف هرمزگان كمي متفاوت است، اما كليات لباس‌ها يكي‌ست.
پيراهني كه استفاده روزمره دارد از جنس تترون خنك دوخته مي‌شود و پيراهن مهماني از پارچه زربافت گران‌قيمت. يكي از معروف‌ترين مدل‌هاي پيراهن در هرمزگان مي‌پوشند، كندوره نام دارد كه همان گاندورا در زبان اسپانيايي‌ست. اين مدل پيراهن را بيشتر در بندرعباس،بندر لنگه، خمير و كنگ مي‌پوشند.
پيراهن هرمزگاني به رنگ قرمز، سبز، صورتي، بنفش، سرخابي، زرد، نارنجي يا فيروزه‌اي انتخاب مي‌شود. زير آن پيراهن خنكي از وال سفيد به تن مي‌كنند. قد پيراهن تا سر زانو است و حاشيه آن نواردوزي مي‌شود. به اين ترتيب زيبايي شلوار بندري هم ديده مي‌شود.
شلوارهاي بندري از زانو تا مچ پا تنگ هستند و به رنگ‌هاي شاد طراحي مي‌شوند. شلواري كه استفاده روزمره دارد از جنس‌هايي مثل تترون، چيت و پوپلين دوخته مي‌شود، اما براي مجلس رسمي و عروسي از اطلس، ساتن و پارچه زربافت استفاده مي‌كنند.
تزيين شلوار بندري خيلي معروف است و كارهايي مثل گلابتون‌دوزي، دويي دستي، دويي چرخي و پولك‌دوزي روي آن انجام مي‌شود. چادر در هرمزگان معني متفاوتي دارد و خيلي رنگارنگ است. چادر در رنگ‌هاي روشن و شاد دوخته مي‌شود و وقتي زنان كنار هم باشند، لباس‌هاي‌شان مثل رنگين‌كماني از رنگ به‌نظر مي‌رسد.
برقع يكي ديگر از پوشش زنان هرمزگان است كه صورت را از تابش تند و گرم آفتاب حفظ ميكند. در انتخاب پارچه برقع محدوديتي براي رنگ قائل نمي‌شوند و براي تزيين آن از منجوق‌دوزي استفاده مي‌كنند.
بيشتر بخوانيد:
جاهاي ديدني كيش يا تفريحاتش؟ كدام را انتخاب كنيم؟
لباس سنتي تركمن
قوم تركمن در استان‌هاي گلستان و خراسان زندگي مي‌كنند و لباس سنتي آنها قدمتي بسيار طولاني دارد. تركمن‌ها پارچه و چرم را خودشان توليد مي‌كردند و با رنگ‌هاي طبيعي رنگ مي‌زدند. زنان تركمن كرم ابريشم پرورش مي‌دادند و پارچه ابريشم مي‌بافتند.
اكنون زنان تركمن پيراهن بلندي مي‌پوشند كه تا قوزك پا مي‌رسد. روي آن چارقدهاي معروف‌شان را سر مي‌كنند كه چهارگوش و ضخيم هستند. چارقد تركمني از ابريشم و پشم درست مي‌شود و ريشه بلند پشمي دارد. مشخصه اين چارقد، گل‌هاي رنگارنگش است. براي خانه يا عروسي روسري نازك حريري به سر مي‌كنند كه به آن ياليق مي‌گويند.
آنها شلوارهاي سوزن‌دوزي‌شده به‌پا مي‌كنند كه نسبت به قبل كمتر تزيين مي‌شوند. نيم‌تنه، كمربند و كلاه بخش‌هاي ديگر لباس سنتي تركمن‌هاست كه كمتر از گذشته مورداستفاده قرار مي‌گيرند. سوزن‌دوزي روي لباس‌ها به ارزش آنها اضافه ميكند و ظاهرشان را چند برابر قشنگ ميكند، مثل سوزن‌دوزي پايين شلوار، يقه و سرآستين. زنان تركمن از زيورآلات زياد و متنوعي استفاده مي‌كنند كه جلوه بيشتري به لباس‌شان مي‌دهد.
مردان تركمن تن‌پوش، كلاه و شلوار پنبه‌اي به‌تن مي كنند. پالتون روپوشي‌ست كه فصل سرما مي‌پوشند و اغلب پارچه راه‌راه دارد. قد آن بلند است و رويش دكمه دوخته نمي‌شود. كلاه براي تركمن‌ها خيلي مهم است و از پوست گوسفند درست مي‌شوند. كلاه آستر و لفاف دارد. احتمالا كلاهي كه در ذهن شما نقش مي‌بندد، از نوعي‌ست كه پشم بلندي دارد، مشكي‌ست و تا بالاي ابرو را مي‌پوشاند.
نوبت شماست كه از لباس سنتي شهر خودتان براي ما بنويسيد. لباس سنتي كدام شهر را بيشتر دوست داريد؟